Etiket arşivi: otomatik debriyaj sistemi

Düz Vites Araçlara Takılan Akıllı Debriyaj Sistemi

Otomobillerde genel anlamıyla şanzıman türü ikiye ayrılmaktadır, otomatik ve düz vites (manuel vites) şeklinde. Manuel vites şanzıman tipleri ufak farklar harici benzer çalışma prensibine sahipken, otomatik vites şanzımanların birçok farklı tipi mevcuttur. Bir dönem bazı otomatik vites araçlarda kullanıp sonra üretimi sonlandırılan akıllı debriyaj sistemi ise bir süredir düz vites araçlara sonradan eklenebilmekte.

Tam otomatik şanzıman, sürücünün manuel olarak vites değiştirmesine gerek kalmadan otomatik olarak vites değiştiren bir şanzıman türüdür. Tam otomatik şanzımanlar genellikle hidrolik, mekanik veya elektromekanik sistemler kullanarak vites değiştirirler.

Otomatik şanzımanlar genel olarak aşağıdakiler gibidir.

  1. Tam Otomatik Şanzımanlar: Bu tür şanzımanlar, hidrolik sistemler kullanarak vites değiştirirler. Vites kutusunda bulunan bir dizi dişli, vites değişikliklerini gerçekleştirir. Bu tip tam otomatik şanzımanlar, genellikle daha yüksek bir yakıt tüketimine neden olurlar ve aktarma kayıpları fazladır. Ancak sistemin diğer otomatik şanzıman tiplerine göre daha basit olması daha uzun ömür sağlar.
  2. Continuously Variable Transmission (Sürekli Değişken Şanzıman): Continuously Variable Transmission (CVT), şanzımanın sürekli değişken dişli oranlarına sahip olduğu bir şanzıman türüdür. CVT, motorun daha az yakıt tüketmesine ve daha yüksek bir verimlilik sağlamasına olanak tanır.
  3. Dual-Clutch Transmission (Çift Debriyajlı Şanzıman): Dual-Clutch Transmission (DCT), iki ayrı vites kutusu ve iki ayrı debriyaj kullanır. Bu şanzıman türü, bir vites kutusunda bir sonraki vitesi hazırlarken, diğer vites kutusunda mevcut viteste kalır. Bu sayede, daha hızlı ve sorunsuz bir vites değişimi sağlar. Performans ve yakıt tüketimi konusunda en başarılı otomatik şanzıman türü olsa da karmaşık ve narin yapısı nedeniyle çok fazla, maliyetli arıza verebilmektedir.
  4. Automated Manual Transmission (Robotize Manuel Şanzıman): Automated Manual Transmission (AMT), manuel bir şanzımanın elektronik bir kontrol ünitesi ile donatılmasıyla oluşturulan bir şanzıman türüdür. AMT, manuel bir şanzımanın avantajlarından yararlanırken, vites değişikliklerini otomatik olarak gerçekleştirir.

Bu genel bilinen otomatik şanzıman türlerinin yanında bir de akıllı debriyaj sistemine sahip, vitesi otomatik değiştirmeyen ancak debriyajı otomatik olarak kontrol eden akıllı debriyaj sistemli şanzıman tipleri mevcuttur.

Bunların en bilinenleri ülkemizde de bir dönem kullanılan W168 kasa kodlu Mercedes A serisinde kullanılan akıllı debriyaj sistemli otomatik araçlardır. Saab markası Sensonic adıyla bu sistemi kullanmış olup, Kia günümüzde IMT adıyla yeni araçlarında hala kullanmaktadır. Hatta birçok Süper Spor araç da debriyajsız manuel vites şanzımanlara sahiptir. Sanılanın aksine eski bir teknoloji değil, günümüzde de geçerliliği olan bir teknolojidir. Ülkemizde popüler olmasa da dünya genelinde neredeyse tüm markalar belli model araçlarında bu sistemi kullanmışlardır.

Akıllı debriyaj sistemi diye bilinen, otomatikleştirilmiş manuel şanzıman adına sahip bu şanzıman tipinin kullanıldığı marka ve modellerin tam listesine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Fabrikasyon olarak akıllı debriyaj sistemine sahip olan araçlar manuel vitesli araçlara göre birçok noktada avantajlı olsa da yokuş kalkış desteği standart olmadan önceki dönemlerde kullanımı kullanıcılar için büyük sıkıntı oluşturmuştur. Özellikle yokuşta kalkış veya park yapma durumunda, manuel vites kullanımında yarım debriyaj ile aracın kavrama noktasını ayarlama imkanı olmadığı için aracın ters yöne kayması engellenemez. Bunu ancak el freni desteğiyle yapmak mümkündür ki robotize manuel şanzıman olarak bilinen şanzımanlarda da aynı sorun mevcuttur. Günümüzde ise yokuş kalkış desteği sistemi sayesinde bu tarz aracı kaydırma sorunu kalmamıştır.

Fabrikasyon dışında araçlara monte edilen akıllı debriyaj sistemi ise otomobilin mevcut manuel şanzımanına uyumlu bir akıllı debriyaj kontrol ünitesi ve diğer donanımların eklenmesiyle oluşturulan bir sistemdir. Bu sistem, aracın debriyajının otomatik olarak kontrol edilmesine ve daha verimli bir şekilde çalışmasına yardımcı olur.

Akıllı debriyaj sistemi, vites kolu sensörü, aracın hızını, devir sayısını, gaz pedalı konumunu ve diğer faktörleri ölçen sensörler ile donatılmıştır. Bu sensörlerin verileri, akıllı bir algoritma tarafından analiz edilir ve debriyajın doğru şekilde ayarlanması için gerekli düzeltmeler yapılır.

Akıllı debriyaj şoförün vites hareketini takip eder ve vites kolundaki hareketi algılayarak şoförün debriyaja basma hızından çok daha kısa bir sürede debriyaja otomatik olarak basar. Aynı zamanda ekstra göstergeler ile aracın vites veya boş konumunda olduğu, vites yükseltme veya düşürme ihtiyacı olduğu durumları da bildirir.

Araca sonradan takılan akıllı debriyaj sistemleri, otomatik şanzımanlı araçlar kadar sofistike değildir ancak manuel şanzımanlı araçlardan rahat bir sürüş deneyimi sağlamak için oldukça etkilidir. Ayrıca,daha verimli devir aralıklarını ayarlayacağı için araçların daha az yakıt tüketmesine ve daha az emisyon üretmesine yardımcı olurlar.

Tabi bunun yanında akıllı debriyaj sistemleri aracın debriyaj parçalarına ek yük getirebilir ve sistemlerin kaliteli olmayan bir şekilde kurulması, araç performansını ve güvenliğini olumsuz etkileyebilir. Ayrıca performanslı kullanımda ani vites değişimleri ve hızlanmalarda sensörler kaynaklı hatalar oluşabilme ihtimali de vardır.

Genel olarak dezavantajları şu şekildedir:

  1. Maliyet: Akıllı debriyaj sistemi kurulumu, aracın mevcut şanzımanına bağlı olarak yüksek bir maliyetle birlikte gelebilir. Bu maliyet, aracın yaşına, markasına, modeline ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir.
  2. Montaj: Akıllı debriyaj sistemleri, araçların debriyaj sistemine ekstra yük getirebilir ve bu nedenle montaj işlemi, iyi eğitimli bir teknisyen tarafından yapılmalıdır. Aksi takdirde, araç performansı ve güvenliği etkilenebilir.
  3. Bakım ve onarım maliyetleri: Akıllı debriyaj sistemleri, aracın debriyaj sistemine ek yük getirir ve bu nedenle arızalar meydana gelebilir. Bu durum, bakım ve onarım maliyetlerini artırabilir.
  4. Sürüş deneyimi: Bazı sürücüler, akıllı debriyaj sisteminin sürüş deneyimini değiştirdiğini hissedebilirler. Bu sistem, debriyaj pedalı kullanımını minimuma indirerek, aracın hızını ve vites geçişlerini kontrol eder. Bazı sürücüler, bu durumun sürüş keyfini azalttığını hissedebilirler.
  5. Güvenlik: Bazı durumlarda, akıllı debriyaj sistemi aracın güvenliğini etkileyebilir. Örneğin, sistem arızası durumunda, araç hareket edemeyebilir veya debriyajın ani bir şekilde açılması nedeniyle araç kontrol kaybı yaşanabilir. Bu nedenle, akıllı debriyaj sistemi kurulumu yapılırken, kaliteli bir sistem ve doğru kurulum işlemi seçilmelidir.