Yeni nesil motorlarda lpg kullanımı sonrası yaşanan problemlerden dolayı insanlar arasında “supap erimesi ya da uzaması” olarak adlandırılan, neden olarak da supapların magnezyum alaşımlı olarak yapıldığından dolayı özellikle lpg’nin yanma ısısına dayanamadığı için zarar gördüğü söylenmektedir.
Öncelikle magnezyum alaşımlı supap diye birşey mevcut değil, magnezyum olarak söylenen aslında manganez bronz alaşımlı supaptır.
SUPAP NEDİR:
İçten yanmalı motorlarda farklı iki tipte supap kullanılır. Emme supabı olarak adlandırılan supap silindirlere taze hava/yakıt karışımının alınmasını sağlar. Bu işlemi emme portunu açıp kapatarak yerine getirir. Egzoz supabı olarak adlandırılan diğer supap ise yanmış gazların silindir dışına atılmasını sağlar. Bu işlemi egsoz portunu açıp kapatarak yerine getirir.
SUPAPLARDA YAPILAN ÖZEL İŞLEMLER:
A/S: İki Parçalı Supaplar
Supapların çalışma ömrünü oldukça artırdığı için özellikle egsoz supapları iki parçalı yapılmaktadır. Bu tür supapların baş kısmı hararete, korozyona oldukça iyi dayanan, mekanik zorlamalara ve aşınmaya dayanıklı östenitik çelikten sap kısmı ise normal hararetlere aşınmaya mukavim martensitik çelikten imal edilmektedir.
Na: Sodyum Dolgulu Supaplar
Çok zor şartlarda ve uzun süre yüksek hızda çalışan motorlarda supap kafasının sıcaklığını düşürmek için supapların içi sodyum ile doldurulur. Bunun neticesinde çatlak, korozyon ve distorsiyon ihmali azalır.
Ni: Nitrülenmiş Supaplar
Supap çeliğinin mukavemetini korozyona dayanıklılığını ve aşınma mukavemetini artırmak için supaplara nitrürasyon işlemi uygulanır. Supap üzerindeki nitrürlü tabaka kırılgan değildir ve dökülmez. Nitrürasyonla yüksek alaşımlı çeliklerde % 80 Krom –Nikel oranı % 8-18 olan çeliklerde % 40 yorulma ömrü artışı sağlanabilir. Bu işlem sürtünme katsayısını düşürür, korozyona karşı direnci artırır. Nitrürleme bir yağlayıcı madde bulunmaması halinde dahi supap yapışma özelliğini azaltır. Nitrürleme ile sağlanan bu özellikler supabın ömrünü uzatır.
ST: Stellitli Supaplar
Eksoz supaplarında ve bazı emme supaplarında, supap oturma yüzeylerinde ve sap uçlarında aşınma mukavemetini ve korozyona karşı dayanıklılığını artırmak için stellit dolgu yapılır.
Y: Oturma Yüzeyleri Sertleştirilmiş Supaplar
Özellikle emme supaplarında supap oturma yüzeyinin aşınmasını önlemek için indüksiyonla sertleştirme yapılır.
Cr: Krom Kaplı Supaplar
Supap sapları yüzey sertliğini artırmak ve aşınmaya en aza indirmek için krom ile kaplanır. Bu işlem korozyona karşı sap direncini oldukça artırmakta aynı zamanda fonksiyonel kuvvetleri azaltarak supap ile gayd nitesinin ömrünü uzatmaktadır.
Ph: Fosfat Kaplı Supaplar
Supapları korozyondan korumak ve sap kısmının yağ tutucu özelliğini arttırmak için fosfatla kaplanır.
Supap Hammaddeleri
N Normal şartlarda çalışan emme supaplarında ve bimetal supapların sap kısmında kullanılır. Korozyona karşı dayanıklı bir malzemedir.
S (CrSi) Krom silisyum alaşımlı martensitik supap malzemesidir. Yüksek ısı, aşırı direnç ve korozyona karşı dayanıklı bir malzemedir. Normal şartlarda çalışan emme supaplarının üretiminde kullanılır.
O (CrMo) Krom – Molibden – Vanadyum alaşımlı bir supap malzemesidir. Martensitik grubunun en dirençlisidir. Yüksek stres altında çalışan emme ve eksoz supaplarının üretiminde kullanılır.
A (CrNiMn) Krom, Nikel, Mangan alaşımlı bir supap malzemesidir. Yüksek stres altında çalışan eksoz supaplarında kullanılır. Yanma ve korozyona karşı son derece dirençlidir. Kurşunlu yakıttan etkilenmez. Östenitik grubuna girdiği için mıknatıs tutmaz.
R (CrMoMn) Ostenitik yapılı standart Krom Nikel Mangan alaşımlı bir supap malzemesidir. Isıya, yanmaya ve korozyona karşı dayanıklıdır. Yüksek stres altında çalışan emme supaplarında kullanılır.
I Nikel alaşımlı bir malzemedir. Ağır şartlar altında çalışan büyük dizel motorlarda eksoz supaplarının yapımında kullanılır.
X (CrSi) Standart östenitik malzemeye nitrojen ilavesi ile yüksek sıcaklıktaki mukavemeti, sertliği ve korozyona karşı direnci arttırılmıştır. Normal şartlarda çalışan eksoz supaplarının üretiminde ve ağır şartlarda çalışan emme supaplarının imalinde kullanılır.
GAYD MALZEMESİ İÇERİĞİ
G : Fosforlu perlitik gri demir olarak kullanılan bir gayd malzemesidir. Sürtünmeye dayanıklı olup kaplama dayanımını arttırır.
G1: Yağlamanın zayıf olduğu durumlarda bile aşınmaya karşı bir tabaka oluşturan fosfor katkılı perlitik gri dökme demir.
B: Manganezli bronz gayd malzemesidir. Uygun ısıl kondüktivite ve kaplama direncine sahiptir. Özellikle son dönem motorlarda bulunmaktadır.
B1 : Yüksek dereceli koşullara uygun sürtünmeye karşı yüksek ısıya dayanıklı ve aşınmaya karşı çok hassas fosfor bronz alaşımı.
S03 : Gazlı benzinli ve dizel araçların yüksek performanslı motor tiplerinin ağır çalışma şartlarında mükemmel direnç sağlayan sac-fosfor alaşımı.
BAGA MALZEMESİ İÇERİĞİ
G 1,5 : Perlitik dökme demir alaşımıdır. Yüksek sıcaklıkta sertliğe ve aşınmaya karşı dayanıklıdır.
MD02 : % 12 Cr alaşımlı çelik. Yüksek şok ve aşınmaya karşı dayanıklı, sıcak koşullarda deforme olmayan, 700 derecenin üzerinde sıcaklıklarda deforme olmayan, 700 derecenin üzerinde sıcaklıklarda bile oksitlenmeye karşı dirençli bir malzemedir.
SD04 : Sinterlenmiş kobalt-molibden alaşımlı çelik. Yüksek çalışma sıcaklıklarında mükemmel aşınma dayanımı vardır. Yüksek performanslı turbo motorlarda kullanılmak üzere geliştirilmiştir.
SD07 : Bakırdan süzdürülmüş kobalt molibden alaşımlı çelik.
